تبیین نقش حضور مستشاری ایران در منطقه راهبردی غرب آسیا (خاورمیانه) و پیامد آن در آینده سیاسی ـ نظامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 نویسنده مسئول: کارشناسی ارشد رشته جغرافیا و دفاع مقدس دانشگاه ارومیه

2 دکترای جغرافیا، عضو هیئت‌علمی گروه جغرافیا دانشگاه ارومیه

3 استادیار دانشکده و پژوهشکده مطالعات بین‏الملل، دانشگاه جامع امام حسین(ع)

چکیده

حضور مستشاری ایران در مقابله با اهداف متخاصم کشورهای فرامنطقه‌ای (امریکا) و منطقه‌ای (رژیم صهیونیستی و عربستان سعودی) در منطقه ژئوپلیتیک و راهبردی غرب آسیا انجام گرفت و برای شناخت جنبه‌های این حضور از نظریه و دیدگاهایی ازجمله واقع‌گرایی، لیبرالیسم، سازه‌انگاری و حتی رویکرد نظریه‌ "هرج‌ومرج سازنده" استفاده شده است. در تبیین بهتر موضوع پژوهش ازطریق روش تحلیلی ـ توصیفی برحسب فن تحلیل محتوای ترکیبی از بخش تحلیل خبرگزاری‌‌های داخلی و خارجی با نرم‌افزار Excel، تأثیرگذارترین مؤلفه‌های هریک از ابعاد ازجمله بعد ژئوپلیتیک با پنج مؤلفه که از بین آنها مؤلفه "حمایت از حکومت‌های همسو" با مقدار27  درصد، بعد نظامی با پنج مؤلفه که از بین آنها مؤلفه"طرح هدف مهم" (تسلط و نفوذ بر مناطق راهبردی غرب آسیا)" با مقدار 48 درصد، بعد اقتصادی و اجتماعی هرکدام به‌ترتیب با تعداد سه مؤلفه که از میان آنها مؤلفه "حمایت مالی از جبهه مقاومت" با مقدار 50 درصد و مؤلفه "تثبیت ایدئولوژی شیعه" با مقدار 52 درصد با ترسیم جدول فراوانی و نمودار ستونی مشخص شد.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم
-  آیت‌الله خامنه‌ای (1394)، بیانات در دیدار جمعی از خانواده‌های شهدای مدافع حرم، 5/11.
-  آیت‌الله خامنه‌ای (1396)، بیاتات در دیدار با مسئولان بنیاد شهید، جمعی از اساتید و دانشجویان دانشگاه‌ها و اقشار مختلف مردم، 24/5.
-  آیت‌الله خامنه‌ای (1383)، بیاتات در دیدار کارگزاران حج، ‌30/9.
-  آیت‌الله خامنه‌ای (1384)، بیانات‌ در دیدار کارگزاران نظام، 08/08
-  آیت‌الله خامنه‌ای (1390)، بیانات در دانشگاه افسری امام حسین(ع)، 10/03
-  آیت‌الله خامنه‌ای (1397)، بیانات در مراسم بیست‌‌ونهمین سالگرد رحلت امام خمینی(رحمه‌الله)، 14 /3.
-  ابراهیمی، نبی‌الله (1386)، ﺗﺤﻮﻝ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻣﺪﺍﺧﻠﻪ ﺑﺸﺮﺩﻭﺳﺘﺎﻧﻪ ﺩﺭ ﺭﻭﺍﺑﻂ ﺑﻴﻦ‌ﺍﻟﻤﻠﻞ، ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺕ ﺭﺍﻫﺒﺮﺩﻱ، سال دهم، شماره 4.
-  باقری، محسن و بصیری، محمدعلی (1394)، بررسی رابطه حزب‌الله لبنان با امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران ازمنظر سازه‌انگاری و نوواقع‌گرایی، فصلنامه علمی ـ پژوهشی مطالعات انقلاب اسلامی، سال دوازدهم، ش40.
-  بی‌نام  (1323)؛ مجله یادگار ، سال اول، ش 2.
-  ترابی، قاسم و محمدیان، علی (1394)، تبیین سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران درقبال بحران سوریه ازمنظر واقع‌گرایی تدافعی، فصلنامه سیاست‌پژوهی، دوره دوم، ش 3.
-  جان‌پرور، محسن؛ حسینی، سیده‌سمیره و مرادی، اسکندر (1396)، تبیین مؤلفه‌های ژئوپلیتیک مؤثر بر مداخله بشردوستانه براساس دیدگاه‌ها و نظریه‌های ژئوپلیتیک و مداخله بشردوستانه، مجلّه‌ پژوهش‌های جغرافیای سیاسی، سال دوم، ش 1.
-  جعفری، محمدعلی (1396)، ایران به یمن "کمک مستشاری" می‌کند، خبرگزاری تسنیم، 2/9،                                                                 http://tn.ai/1581804
-  جمعه‌ای، روح‌الله (1388)، طرح خاورمیانه بزرگ، انتشارات ایرنا.
-  جوانی، یدلله (1394)؛ شهدای مدافع حرم مدافعین عزت، استقلال و امنیت کشورند، بی‌جا، بی‌نام.
-  چمنکار، محمدجعفر (1396)؛ زمینه‌های مداخلة نظامی دولت پهلوی دوم در بحران ظفار (1357 ـ 1351 ش.)، فصلنامة علمی ـ پژوهشی تاریخ اسلام و ایران دانشگاه الزهرا (س)، سال بیست ودوم، دورة جدید، ش 13، پیاپی 99.
-  حاتمی، تورج (1382)، برخورد منافع روسیه و امریکا در آسیای مرکزی و قفقاز، انتشارات خورزن.
-  حمدالفتلاوی، مهدی (1386)، سقوط اسرائیل، چاپ سوم، انتشارات، مؤسسه بوستان کتاب.
-  حیدرى ، حمید (1376)؛ توسل به زور در روابط بین‌الملل، تهران، اطلاعات.
-  خبرگزاری ایرنا، (1397)، ایران تنها دلیل در قدرت ماندن اسد است، کد خبر (6592630)82980896 ،3/05
-  خسروشیری، علی و جوان، مصطفی (1388)، اﻳﺮان ﭘﺲ از اﻧﻘﻼب اﺳﻼﻣﻲ و ﺣﺰب‌اﷲ ﻟﺒﻨﺎن: ﺗﺄﺛﻴﺮات و ﭘﻴﺎﻣﺪﻫﺎ، فصلنامه‌ مطالعات بسیج، سال دوازدهم، ش 42.
-  دانش آشتیانی، محمدباقر و رستمی، علی (1395)، تحلیلی بر دکترین نظامی- دفاعی مقام معظم رهبری فرماندهی کل قوا در محیط ملی و بین‌المللی، فصلنامه علوم و فنون نظامی، سال دوازدهم، ش 36.
-  دهشیری، محمدرضا و مشتاقی، الله‌کرم (1394)، بررسی منابع تأثیرگذار بر سیاست خارجی و راهبرد امنیتی رژیم صهیونیستی پس از تحولات بیداری اسلامی، فصلنامه مطالعات انقلاب اسلامی، سال دوازدهم، ش41.
-  دهقانی‌ فیروزآبادی، سیدجلال و آجورلو، حسین (1392)، سیاست جدید رژیم صهیونیستی درقبال بحران سوریه، فصلنامه فلسطین، ش 21 ـ20.
-  راعی، مسعود (1387)، دخالت‌های بشردوستانه و حقوق بشر، قم، انتشارات: مؤسسه فرهنگی و اطلاع‌رسانی تبیان.
-  رواسانی، شاپور (1367)، دولت و حکومت در ایران، تهران: نشر شمع.
-  روزنامه خراسان (1393)، تلاش‌های گسترده‌ای را برای وحدت جبهه خود ازسر گرفته‌اند، شماره: 18922، 12/12.
-  روزنامه خراسان (1393)، هدف ائتلاف، تجزیه عراق است، ش: 18807، 20/7.
-  روزنامه خراسان (1394)، دخالت‌های ناتمام، ش: 19135، 14/9.
-  روﺷﻨﺪل، ﺟﻠﻴﻞ (1374)، اﻣﻨﻴﺖ ﻣﻠﻲ و ﺗﺪاوم ﺑﻴﻦ‌اﻟﻤﻠﻠﻲ، چاپ اول، تهران: سمت.
-  زیباکلام، سعید (1394)، انحلال انقلاب در نظام استکباری، قم: انتشارات شهیدکاظمی.
-  سعد غریب، امل (1384)، دین و سیاست در حزب‌الله، ترجمه غلامرضا تهامی، تهران: اندیشه‌سازان نور.
-  سلامی، حسین (1394)، نیروهای ­ایرانی­در صحنه‌های ­نبرد سوریه­ حضور دارند، خبرگزاری­فارس، حوزه ­امنیتی-دفاعی 04/ 08                         http://fna.ir/O8ZOIY.
-  عاقلی، باقر (1383)،تاریخچه شنیدنی مستشاران خارجی در ایران، فصلنامه باد، ش 74، تهران: اکونومیست.
-  عباسی، مجید (1393)، مداخلات بشردوستانه و حقوق بین‌الملل، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
-  عباسی، مجید و محمدی، وحید (1392)، تبیین رئالیستی منازعة بین‌المللی قدرت در سوریه و پیامدهای آن برای امنیت جمهوری اسلامی ایران، پژوهشنامه‌ ایرانی سیاست بین‌الملل سال اول، ش 2.
-  عراقی، عبدالله (1394)، نقش حزب‌الله لبنان در امنیت منطقه‌ غرب آسیا (خاورمیانه) باتأکیدبر حمایت و پشتیبانی جمهوری اسلامی ایران، مجله سیاست دفاعی، سال بیست و چهارم، ش 93.
-  قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (1395)، حمایت از مبارزه حق‌طلبانه مستضعفین در هر نقطه از جهان (اصل ۱۵۴)، فصل دهم، سیاست خارجی، چاپ چهارم (ویرایش دوم)، تهران، انتشارات امور تدوین، تنقیح و انتشار قوانین و مقررات.
-  قوام، عبدالعلی (1388)، اصول سیاست خارجی و سیاست بین‌الملل، چاپ شانزدهم، تهران، انتشارات: سمت.
-  قوام، عبدالعلی و نجفی سیار، رحمان (1392)، ارﺗﻘﺎی ﻣﻔﻬﻮم ﻣﺪاﺧﻠﻪ ﺑﺸﺮدوﺳﺘﺎﻧﻪ در ﺑﺴﺘﺮ نظریه‌های رواﺑﻂ ﺑﯿﻦاﻟﻤﻠﻞ (ﺑﺎﺗﺄﮐﯿﺪﺑﺮ ﻣﮑﺘﺐ اﻧﮕﻠﯿﺴﯽ)، پژوهش روابط بین‌الملل، دوره 6، شماره 24.
-  کاکایی، عباس و سالاری، مریم (1392)، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در لبنان، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی.
-  کریملو، داوود (1374)، جمهوری یمن، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه.
-  گلشنی، علی‌رضا و باقری، محسن (1391)؛ جایگاه حزب‌الله لبنان در استراتژی بازدارندگی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه تحقیقاتی و بین‌المللی، ش 11.
-  متقی، ابراهیم و سعیدی، ابراهیم (1394)، ﺑﺮرﺳﯽ ﺳﯿﺎﺳﺖ ﺧﺎرﺟﯽ اﯾﺮان درﻗﺒﺎل ﺑﺤﺮان ﺳﻮرﯾﻪ، فصلنامه پژوهش‌های سیاسی بین‌المللی، سال ششم، ش24.
-  مصلی‌نژاد، عباس (1395)، سیاست‌گذاری راهبردی در مدیریت بحران امنیتی یمن فصلنامه سیاست جهانی، دوره چهارم، ش 3.
-  مطالعات ­راهبردی (1387)، طرح­ خاورمیانه بزرگ: اهداف و چشم‌انداز، 21/5،
-  معین‌الدینی، جواد (1386)، طرح خاورمیانه بزرگ: الگوهای نوسازی بومی و گسترش هم‌گرایی منطقه‌ای، دانشنامه حقوق و سیاست، شماره 7.
-  مفیدی احمدی، حسین(1394)، اﺷﺎﻋﻪ ﻫﻨﺠﺎرﻫﺎی ﺣﻘﻮق ﺑﺸﺮی از ﭼﺸﻢ‌اﻧﺪاز نظریه‌های رواﺑﻂ ﺑﯿﻦ‌اﻟﻤﻠﻞ (ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردی: دﮐﺘﺮﯾﻦ ﻣﺴئوﻟﯿﺖ ﺣﻤﺎﯾﺖ)، فصلنامه مطالعات سیاسی، سال هفتم، شماره 27.
-  نظامی‌پور، قدیر؛ شادمانی، مهدیه و اخوان، منیژه (1395)، ارزیابی چگونگی راهبرد نوین مستشاری ایران، فصلنامه پژوهش‌های حفاظتی ـ امنیتی دانشگاه جامع امام حسین(ع)، سال پنجم، ش 18.
-  نیاکویی، سیدامیر و بهمنش، حسن (1391)، بازیگران ­معارض در بحران سوریه: اهداف و رویکرد ها، فصلنامه روابط خارجی، سال چهارم، ش 4.
-  نیاکوئی، سیدامیر و اعجازی، احسان (1395)، واکاوی بحران امنیتی در یمن: علل و زمینه‌ها (2016 ـ 2011)، فصلنامه تحقیقات سیاسی بین‌المللی، ش 28.
-  هاشمی، سیدمصطفی؛ فرجی‌راد، عبدالرضا و سرور، رحیم (1390)، بررسی عوامل مؤثر ژئوپلیتیک عراق و تأثیر آن بر امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه تحقیقات سیاسی بین‌‎المللی، ش 28.
-  هراتی، محمدجواد؛ سلیمانی، رضا و عبادی ، عبدالواحد (1394)، بازتاب نظم سیاسی جدید عراق بر روابط دو جانبه بین ایران و عربستان،فصلنامه سیاست جهانی، دوره چهارم شماره 1.
-  هفته‌نامه ترکیش ویکلی (1392)، تئوری امریکایی «هرج‌ومرج هدایت‌شده» برای سلطه بر منطقه چیست؟، خبرگزاری yjc، کدخبر، ۴۵۱۹۶۲۷،30/9،
https://www.yjc.ir/00IxlD
-  هوشنگ مهدوی، عبدالرضا (1375)، سیاست خارجی ایران در دوران پهلوی (1300 ـ 1357)، تهران، البرز، انتشارات پیکان.
یوسفی، جعفر (1395)، نقش قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در بحران سوریه و عراق، مجله علمی ـ تخصصی پژوهشِ ملل، دوره اول، ش4.