پیامدهای امنیتی و دفاعی تغییرات جمعیت (مطالعه موردی: نواحی مرزی استان اردبیل)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیای نظامی دانشگاه جامع امام حسین(ع)

2 دانشیار گروه جغرافیای دانشگاه جامع امام حسین(ع)

چکیده

سیاس تهایی که حکوم تها برای برقراری امنیت در مناطق مرزی اعمال م یکنند
متنوع است. یکی از مهم ترین این روش ها تثبیت جمعیت مرزنشین و جلوگیری از
مهاجرت آنان است؛ زیرا جمعیت نقش بسزایی در تأمین امنیت دارد و دو واژه امنیت
و مردم به هم گره خورده اند.
استان اردبیل یکی از مهم ترین استان های کشور است که در شمال غرب واقع شده
و با جمهوری آذربایجان هم مرز است. آمارها نشان م یدهد بیشتر روستاهای این استان
به دلیل مهاجرت گسترده به شهرها با رشد ضعیف جمعیت مواجه هستند که این
عامل موجب ایجاد خلأهای جمعیتی به خصوص در مناطق مرزی شده است.
سؤال تحقیق این است که «تغییرات جمعیتی نواحی مرزی استان اردبیل چه
پیامدهای امنیتی و دفاعی بر منطقه دارد؟ » جامعه آماری مورد مطالعه جمعیت
ساکن شهرستان های مرزی استان اردبیل است. روش تحقیق توصیفی  تحلیلی و
ابزار گردآوری اطلاعات پرسشنامه است. اعتبار و پایایی پرسشنامه ها سنجش شد و
داده های جمع آوری شده در محیط spss مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. یافته های
تحقیق که به صورت توصیفی و تحلیلی بودند، با استفاده از آزمون تی مورد سنجش
قرار گرفتند و مشخص شد تغیییرات جمعیتی نواحی مرزی استان طی دهه های اخیر
وضعیت مناسبی نداشته و اغلب سکونت گاه های مناطق مرزی با رشد منفی جمعیت
مواجه بوده اند. در نهایت این نتیجه حاصل شد که تغییرات جمعیتی نواحی مرزی
استان اردبیل موجب افزایش ترددهای غیرقانونی و قاچاق و کاهش توان دفاعی
مردمی شده است.

کلیدواژه‌ها


 اسدی، مهدی ) 1393 (، شبکه ارتباطی استان اردبیل و تأثیر آن بر فعالیت های نظامی
)موردی: محور اردبی ل خلخا ل سرچم(، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه جامع امام
حسین)ع(.
 اکبرنژاد بایی، ابولقاسم ) 1388 (، بررسی نقش توزیع فضایی جمعیت سکونتگاه های
استان مازندران در امنیت داخلی، پایا ننامه جهت دریافت درجه کارشناسی ارشد، تهران:
دانشکده پیامبر اعظم.
 بادینلو، هادی و ابراهیم قلی زاده ) 1392 (، واکاوی تحولات ژئوپلیتیکی شیعه و تأثیر آن
بر امنیت منطقه خلیج فارس، دانشگاه جامع امام حسین)ع(, دانشکده پیامبر اعظم.
 باقری، حسین) 1391 (، ملاحظات دفاع ی امنیتی در آمایش مناطق مرزی استان
خراسان رضوی، استاد راهنما علی سعیدی، تهران: دانشگاه جامع امام حسین)ع(، دانشکده
پیامبر اعظم)ص(.
 پی هرد، گراهام ) « ،)1384 پیامدهای کاهش جمعیت بر امنیت روسیه »، ترجمه مجید
بوالورد، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، س 4، دوره چهارم، ش 52 ، زمستان.
 پیشگاهی فرد، زهرا و مهدی کوهشاهی) « ،)1392 تبیین عوامل مؤثر در بحران زایی و
مدیریت مرزهای ایران و پاکستان »، جغرافیا و توسعه، ش 36 .
 جان پرور، محسن و محمد قصری) « ،)1393 تبیین عوامل اثرگذار بر قاچاق کالا در طول
مرزها راهبرد اولیه مدیریت مرزهای ایران »، پژوهشنامه جغرافیای انتظامی، س 2، ش 8.
 چوخاچی زاده مقدم، محمدباقر و داوود امینی قشلاقی) « ،)1389 بسترهای ایجاد ناامنی
در مناطق مرزی آذربایجان غربی از منظر جغرافیای نظام ی امنیتی »، فصلنامه ژئوپلیتیک،
س 8، ش 3.
 حاففظ نیا، محمدرضا ) 1381 (، جغرافیای سیاسی ایران، تهران: انتشارات سمت.
 رضایی، ناصر و دیگران ) « ،)1390 نیازمندی های امنیتی و مطالبات استان کرمانشاه در
جهت کنترل مرز »، دوره بیست وسوم، ش 8.
 سعیدی، علی و محمدرضا کفاش جمشید ) 1392 (، نملاحظات دفاع ی امنیتی در آمایش
سرزمینی استان اردبیل »، فصلنامه آفاق امنیت، س 6، ش 21 .
 صفوی، سید یحیی رحیم) 1382 (، مقدمه ای بر جغرافیای نظامی ایران )شمال غرب و
غرب کشور(، چ 2، تهران: انتشارات دانشگاه امام حسین)ع(.
 عبدالله خانی، علی ) 1381 (، نظریه های امنیت، مقدمه ای بر طرح ریزی دکترین امنیت
ملی، تهران، مؤسسه فرهنگی مطالعاتی و تحقیقات بین الملل ابرار معاصر.
89
فصلنامه جغرافیای نظامی و امنیتی
س ا ل دوم  شماره پنجم  بهار 1398
پیامدهای امنیتی و دفاعی تغییرات جمعیت )مطالعه موردی: نواحی مرزی استان اردبیل(
 عندلیب، علیرضا و شریف مطوف ) « ،)1388 توسعه و امنیت در آمایش مناطق مرزی
ایران »، باغ نظر، س 6، ش 12 .
 قالیباف، محمدباقر) « ،)1384 تحلیل سیستمی امنیت اجتماعی و راهبردهای مدیریت
آن »، مجموعه مقالات همایش امنیت اجتماعی، جلد یک، تهران: انتشارات گلپونه.
 قلی زاده، ابراهیم ) « ،)1383 پراکندگی فضایی جمعیت ایران و پیامدهای امنیتی و
دفاعی آن »، فصلنامه جغرافیای نظامی و امنیتی، س 2، پیش شماره 5.
 قلی زاده، ابراهیم ) 1390 (، جغرافیای جمعیت، تهران: مرکز تألیف کتاب های درسی
معاونت تربیت، آموزش و فرهنگ پاسداری سپاه.
 کلارک، جان ) « ،)1973 جغرافیا، جمعیت شناسی و جمعیت »، ترجمه علی اصغر
مهاجرانی، مجله علمی پژوهشی دانشکده ادبیات.
 گندمکار، محمدجواد ) 1389 (، نقش جمعیت در دفاع سرزمینی کشور )بررسی موردی
قومیت بلوچ در جنوب شرق(، استاد راهنما دکتر ابراهیم قلی زاده، دانشگاه جامع امام
حسین)ع(، دانشکده پیامبر اعظم.
 مجموع مقالات همایش آمایش و دفاع سرزمینی) 1381 (، تهران: انتشارات دانشگاه امام
حسین)ع(.
 مصطفوی، رضا و محمدرضا آشتیانی) « ،)1392 راهبردهای بهر هگیری از نیروهای مردمی
در تأمین نیازمندهای انسانی بخش دفاع »، فصلنامه راهبرد دفاعی، س 11 ، ش 42 .
 میرلطفی، محمود رضا و دیگران ) « ،)1394 بررسی انسجام اجتماعی در حفظ امنیت
مرزی با تأکید بر تنوع قوم ی مذهبی مطالعه موردی: شهرستان زابل »، فصلنامه برنامه ریزی
منطق های، س 5، ش 19 .